0 reply
0 recast
0 reaction
KINH NGHIỆM KHI ĐỌC VĂN HỌC KINH ĐIỂN
--------
Khi bạn đọc bất cứ tác phẩm văn học kinh điển nào thì tôi nghĩ rằng chúng ta vui lòng tìm hiểu tác giả gồm thông tin tiểu sử, là người nước nào, phong cách sáng tác của tác giả, thời gian tác giả sống, hoàn cảnh sáng tác tác phẩm, bối cảnh trong tác phẩm, nhân vật chính với tính cách và hoàn cảnh ra sao ?
Rồi sau đấy tìm hiểu dịch giả : thông tin tiểu sử, văn phong dịch, dịch giả đã từng dịch những tác phẩm nào để hiểu dịch giả là người như thế nào.
Sau đó mới chọn nhà phát hành hay nhà xuất bản. Mỗi nhà thì đều có đặc trưng và thế mạnh riêng, tốt hay xấu thì cũng có.
Tại sao phải tìm hiểu thông tin trên vì muốn hiểu một tác phẩm văn học thì bắt buộc người đọc phải hiểu được người sáng tác (tác giả) theo thể loại nào, người chuyển ngữ và cả thời đại nó ra đời để tránh “phê phán” theo lối “cảm tính”.
* Đừng phán xét một tác phẩm theo cảm tính
Có những tác phẩm ra đời phản ánh cả một thời đại trong quá khứ, hay lịch sử - chính tr_i_ của một quốc gia, một sự kiện hay một phong trào trong lịch sử. Đôi khi là suy tư của tác giả về một quốc gia như các tác phẩm của M.V. Llosa (Trò Chuyện Trong Quán La Catedral, thành phố và lũ chó). Đó là tiếng nói của tác giả về bản tính xấu xa và ghê rợn của con người như Chúa ruồi của William Golding. Đôi khi đó cả một phong trào hay phong cách sống có thật của một bộ phận người trong lịch sử của một quốc gia như Đại gia Gatsby của F. Scott Fitzgerald….vân vân.
Khi bạn đọc bất cứ tác phẩm văn học kinh điển, hậu hiện đại, hay cả hiện đại thì đừng dùng tư tưởng hiện tại hay cảm xúc cá nhân để phán xét tác phẩm đó vì có thể tư tưởng và nhân vật trong một tác phẩm nào đó nếu xảy ra ở thời nay có thể sai và không được ủng hộ nhưng ở quá khứ thì nó đã từng đúng hay đã xảy ra tại thời đại mà nó ra đời.
Còn mấy bạn khi đọc văn học kinh điển nhưng muốn tìm cái kết có hậu hay muốn rút ra được bài học nào tích cực thì tôi nghĩ bạn nên đọc truyện cổ tích hay các sách đạo đức cổ nhân. Con nếu ai chê những tác phẩm nào đó thô thiển, bạo lực hay nôi dung "SẼ" như các tác phẩm của Haruki Murakami thì bạn chỉ cần nói sách này không hợp chứ chê tác phẩm này dở thì đấy là “cảm xúc cá nhân” và “đầy cảm tính” của bạn chứ không tượng trưng cho nhiều người. 3 replies
0 recast
8 reactions
* Dịch giả và dịch phẩm
Dịch giả thì có nhiều loại nhưng đối với những dịch giả nổi tiếng thời xưa hay kỳ cựu trên văn đàn : Dương Tường, Lê Chu Cầu, Trịnh Lữ, Phùng Khánh & Phùng Thăng, Đoàn Tử Huyến, Thuý Toàn, Huỳnh Phan Anh, Cao Xuân Hạo, Vũ Kim Thư, Giáp Văn Chung….hay những dịch giả thời nay như An Lý, Lê Đình Chi, Trần Tiễn Cao Đăng….đã khẳng định vị trí của họ mà bạn không thể hiểu được khi đọc những tác phẩm của họ dịch thì bạn vui lòng bỏ qua. Bởi khi bạn chê bản dịch của họ dở thì tôi nghĩ rằng chỉ là một bộ phận người chê thôi và khá ít vì ngoài bạn ra thì vẫn còn nhiều người thích những tác phẩm của những dịch giả này.
Bạn có thể chê cả cuốn sách này dở vì khả năng đọc hiểu tiếng việt của bạn không tốt như những người khác nhưng có bao giờ bạn tìm hiểu tác phẩm gốc vốn dĩ khúc chiết, trúc trắc, dài lê thê thì dịch giả giỏi khi dịch ra tiếng việt sẽ cố gắng truyền tải “tinh thần” của tác phẩm và giữ nguyên sự khúc chiết, trúc trắc, dài lê thê thế đó. Ví dụ tác phẩm “chiến tranh và chiến tranh” (War and war) của nhà văn Krasznahorkal László vốn đã không dùng dấu chấm câu, đôi khi cả 3 đến 5 trang sách cũng chẳng có một dấu chấm câu vi đó là văn phong của Krasznahorkal László nên dịch giả Giáp Văn Chung khi chuyển ngữ đã cố gắng không dùng dấu chấm câu hay tách từng đoạn ra để giữ tác phẩm đúng ý đồ của tác giả.
Có những dịch giả dịch phóng tác, đôi khi sai luôn văn bản gốc nhưng cả đoạn văn đều nêu lên ý chính của đoạn đó, người đọc vẫn hiểu nội dung của tác phẩm đó nên chẳng có gì là hay hay dở mà là phù hợp hay không phù hợp với bạn. Vì đó là phong cách của dịch giả đó, vài dịch giả dịch phóng tác như Trịnh Lữ dịch Nhạc đời may rủi (Paul Auster), Ngọc Thứ Lang dịch Bố Già, Bùi Giáng dịch Hoàng Tử Bé. Dĩ nhiên thì những dịch giả này vẫn có rất nhiều người thích. 0 reply
0 recast
0 reaction
Bạn cảm thấy không hợp phong cách dịch của dịch giả này thì bỏ qua và tìm cuốn sách của dịch giả khác mà bạn thấy hay. Thông thường thì mỗi tác phẩm khi xuất bản thì đôi khi có 2 đến 3 dịch giả dịch, bạn chỉ cần tìm dịch giả phù hợp. Hay hay dở chỉ là cảm xúc cá nhân, bạn có thể chê dịch giả này nhưng người khác họ thích dịch giả mà bạn chê.
* Không phải lỗi chính tả
Mỗi khi bạn đọc một tác phẩm nào mà thấy sai lỗi chính tả quá nhiều và tần suất dày đặc thì phải coi lại vì đôi khi đó là lời thoại của một nhân vật nói ngọng hay bị tật về phát âm vì khẩu âm không chuẩn. Một vài tác phẩm sai lỗi chính tả như Chúa Ruồi , cậu bé là dân Cockney có khẩu âm không chuẩn nên nói ngọng( từ dây leo -> dây neo), Cuộc săn cừu hoang của Haruki Murakamivới lời thoại của người cừu, hay tác phẩm Hoa trên mộ Algernon với giọng nói của Charlie.
* Bạn là người thích cuộc sống “ngọt ngào”
Hai tác phẩm Chúa Ruồi qua chuyển ngữ của Lê Chu Cầu hay Bắt trẻ đồng xanh qua chuyển ngữ của Phùng Khánh là 2 tác phẩm mà tôi thấy bị chê quá nhiều. Tôi chỉ cười vì chắc mấy bạn có một tâm hồn " Quá trong sạch, liêm khiết như pha lê" nên không chấp nhận cảnh "ăn thịt" va "thanh toán "lẫn nhau trong Chúa ruồi hay không chấp nhận một thằng học sinh "mất d_ạy, ngỗ ngược, trốn học,chử_i tụ_c..." như Holden Caulfield trong Bắt trẻ đồng xanh.
Các bạn có thể chê vì bản thân không hợp với văn phong tác giả, bối cảnh tác phẩm hay nhân vật chính nhưng chê dịch giả dịch dở thì tôi xin chịu (Không tranh luận vì mất thời gian). Vì bản thân tôi khi đọc 2 tác phẩm này thì không gặp vấn đề gì về câu từ và cũng có nhiều người thích 2 bản dịch này. Nên bạn có thể chờ một nhà phát hành hay xuất bản nào dịch lại tác phẩm này với dịch giả khác rồi phát hành. Như cuốn “Về với gia đình” xuất bản cùng lúc với 2 dịch giả khác nhau và 2 nhà phát hành khác nhau. Bố già nếu bạn không hợp với Ngọc Thứ Lang thì có thể tìm bản dịch của Nguyễn Minh, Đoàn Tử Huyến, Đặng Phi Bằng....
Lời kết
Tôi xin trích dẫn lại lời của nhà văn C.S. Lewis trong tác phảm “Một thử nghiệm phê bình” qua bản dịch của Nguyễn Công Nam thay cho lời kết như sau :
Chúng ta buộc phải nói rằng, cái nguyền rủa một cuốn sách không phải là do có những cách đọc dở mà là vì vắng những cách đọc hay.
Cho nên sách hay hay dở chỉ là cảm xúc cá nhân và người đọc không biết cách đọc hay cho cuốn sách mà họ chê dở.
Như tác phẩm "Chiến tranh và chiến tranh" của Krasznahorkal László, nếu bạn không biết cách đọc thì sẽ thấy nó dài lê thê, nhưng khi biết cách đọc thì bạn sẽ thấy nó hay.
Bài viết này là kinh nghiệm cá nhân của tôi trong quá trình đọc sách, nó có thể đúng với tôi nhưng có thể sai với bạn.
------------
Triệu Dương 0 reply
0 recast
2 reactions
0 reply
0 recast
0 reaction
