gZama, bugün Zama creator program sezon 3'ün ilk günü, şansını deneyecek herkese bol şans diliyorum. Zama'nın en çok ilgi gören özelliklerinden FHE teknolojisi (Fully Homomorphic Encryption) nedir? FHE, “tam homomorfik şifreleme” demek. Normalde şifreli bir veri üzerinde işlem yapmak istediğinizde önce veriyi çözmek (decrypt), işlem yapmak, sonra yeniden şifrelemeniz gerekir. FHE veriyi çözmeden doğrudan işlem yapmanızı mümkün kılıyor. Bu sayede verileriniz hem “yolculukta” hem de “işlenirken” gizli kalıyor. FHE, verilerinizin gizliliğini korurken, aynı zamanda işlemlerinizin doğruluğunun doğrulanmasına da izin verir yani sistem işleminizin gerçekten doğru yapıldığını doğrulayabilir, fakat verilerinizin kendisini açığa çıkarmaz. Bazı avantajlarından bahsedersek: Gizlilik Blockchain’in şeffaf yapısına rağmen, işlemler şifreli kalırken doğrulanabilir olmaya devam eder. Gizli akıllı sözleşmeler Akıllı sözleşmeler verileriniz üzerinde işlem yaparken verileriniz açık olmaz yalnızca yetkili kişiler görebilir. Yeni uygulama alanları Gizli token transferleri, gizli dijital finans işlemleri, açık artırmalar, kimlik doğrulama sistemleri gibi uygulamalar FHE teknolojisi sayesinde mümkün hale geliyor. @zama #ZamaCreatorProgram
- 1 reply
- 1 recast
- 5 reactions
İyi akşamlar herkese, Zama'da ikinci sezonun sonuna geldik. İçerdekilerin çoğu bizim CT den ve bu gerçekten sevinç verici, Zama ile 2. sezon creator program için elimden geldiğince içerik ürettim ve herkese destek oldum umarım faydası olmuştur ve içerdeyizdir. Üçüncü sezon içinde aynı şekilde devam edeceğim. @zama is the future. 💛 #ZamaCreatorProgram
- 0 replies
- 0 recasts
- 2 reactions
🔍 Zama’nın FHE teknolojisi Zama ekibi, TFHE bootstrapping işlemini 1 milisaniyenin altına düşürmüş; GPU üzerinde yaklaşık 800 µs (mikrosaniye) seviyelerinde çalışabiliyorlar. Zama Daha spesifik olarak, 4 bitlik mesajlar için bootstrapping süresi yaklaşık 945 µs olarak ölçülmüş durumda. Ayrıca, 64‑bit şifrelenmiş toplama işlemleri yaklaşık 8,7 ms, çarpma işlemleri yaklaşık 32 ms gibi sayılara ulaşmış durumda. Bu, Zama’nın FHE işlemlerini klasik şifrelenmemiş (cleartext) düzeyine yaklaştırma hedefiyle şifreli halde işlem yapılabilir veriler dünyasında önemli bir dönüm noktası yaratıyor. Yani “bootstrapping süresini 1 milisaniyenin altına indirmek” ifadesi bu bağlamda doğru kabul görülebilir. Zama, FHE şifreli veriler üzerinde yapılan işlemlerin verimliliğini artırıyor. ⚖️ Monad & Ethereum ile kıyaslarsak Monad ve Ethereum esas olarak blokzincir/akıllı sözleşmeler sistemleridir; yani işlemler, blok oluşturma, konsensüs, ağ iletişimi vb. unsurlar vardır. FHE ise şifrelenmiş veri üzerinde hesaplamaya izin veren bir kriptografi teknolojisidir. Direkt olarak “FHE hızı vs blokzincir hızı” kıyaslaması çok doğru olmaz, ama kıyaslanabilecek bazı seviyeler vardır: Ethereum Ethereum ağında işlem süresi (blok onaylanması, işlem gaz ücreti, tıkanıklık, gas fiyatı vs) genellikle saniye düzeyinde olur, özellikle yoğun dönemlerde gecikmeler yaşanabilir. Ethereum’un işlem kapasitesi (throughput) sınırlıdır; mevcut “Layer‑1 Ethereum” ağı bazı kaynaklara göre yaklaşık 15–30 işlem/saniye (TPS) civarında işleyebilir. Ethereum’daki işlemler, dış dünya ile etkileşim ve blok zamanlaması gibi sınırlarla kısıtlıdır. Monad Monad, EVM uyumlu, paralel işlem yürütmeyi (parallel execution) destekleyen bir Layer‑1 olarak tasarlanıyor. Block süresi yaklaşık 500 ms; finalizasyon (kesinleşme) yaklaşık 1 saniyedir. Önemli Notlar Bu kıyaslama, “FHE iç hesaplama hızı” ile “blokzincir işlem hızı” gibi farklı katmanları karşılaştırıyor doğrudan karşılaştırmak tabi ki adil olmaz. FHE işlemleri sadece veri üzerinde “şifreli” hesaplama kısmını kapsar ağ gecikmesi, blok yayınlama, konsensüs mekanizması vs etkileri dışarıda bırakır. Sonuç olarak Zama’nın FHE teknolojisi, şifreli veri üzerinde yapılan işlemlerde çok daha düşük gecikme sunuyor bu da blockchain + gizlilik katmanlarının pratik hale gelmesi için kritik. Bu hızları Monad ya da Ethereum ile doğrudan kıyaslayarak “kimin daha iyi” demek yanıltıcı olur, ama şunu diyebiliriz: Zama, şifreli veriler üzerinde hesaplamada öne çıkıyor. Bu, blockchain uygulamalarına “gizlilik + hesaplama” katmanı eklemek isteyenler için büyük fırsat. Yani Zama yeni bir devrim başlatıyor. @zama #ZamaCreatorProgram
- 0 replies
- 0 recasts
- 6 reactions